سرج پروتکشن (Surge Protection) یا سرج ارستر (Surge Arrestor) یک وسیله ی الکتریکیست که برای حافظت ازدستگاه های الکتریکی در مقابل جریان و ولتاژهای غیر عادی  استفاده میشود و ولتاژ را در آستانه ی 120 ولت نگه می دارد و هنگامی که آستانه ای بالاتر از 120 ولت باشد سرج پروتکشن ولتاژ را پایین می آورد یا آنرا متوقف می کند.

سرج پروتکشن ها از وسایل الکترونیکی در مقابل جریان های موجود در کابل برق محافظت می کنند.

سرج پروتکشن ها از قطعات زیر تشکیل شده است:

1- زینر دیود

2- هسته آهنی
3- وریستور اکسیدی فلزی

برای محفاظت از دستگاه های الکتریکی در مقابل ناپایداری هایی که در یک رسانا رخ می دهد سرج ارستر به رسانا وصل شده و دقیقا قبل از آن عمل می کند. در حالیکه رسانا از زمین با ولتاژ نرمال عمل می کند، سرج ارستر به زمین متصل شده  و از ولتاژ ناپایدار مسیر انرژی به زمین عمل میکند(نول).
این اتفاق با استفاده از وریستور با مقاومت ها و ولتاژ های مختلف انجام میشود. سرج پروتکشن علاوه بر حفاظت از نوسان برق، می توانند از ناپایداری الکتریکی که در نتیجه نوسان اتفاق می افتد را حفاظت کنند.

اتصال کوتاه (مدار کوتاه)

هنگامی که اتصال کوتاه در یک مدار برقرار میشود منجر به وارد شدن ضربه ولتاژی بسیار بالا شده که این مقدار ولتاژ سه برابر مقدار ولتاژ یک مدار عادی است که باعث آسیب سیم پیچ موتور می گردد.

موتورهایی که (basic impulse insulation level(BIL ندارند بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرند.

BIL لول یا سطح عایق بودن دستگاه را نشان می دهد.

با قراردادن ارستر در مدار جریان های ناشی از ضربه ها به سمت پایانه های موجود در زمین هدایت می شوند که در این میان باید به محافظ های سیم های متصل به زمین دقت کرد تا پوشش های مناسبی داشته باشند.

برقگیر

برقگیر (Arrester) یا ارسترهای مخابراتی اهمیت بسیار بالایی را بجهت از کلیه سیستم های مخابراتی را دارا میباشد و با خروجی های مختلف به شکل BNC, TNC ونوع N دربازار موجود میباشد. ارسترها برای خط های DC,DATA یا همان شبکه استفاده میشود. این نوع ارسترها در خطوط تلفن و دوربین های مدار بسته و تجهیزات الکترونیکی و تلفن های سانترال بسیار کاربرد دارند. ارستر های فشارضعیف خطوط AC برای تابلو فرعی مورد استفاده قرار می گیرند که بیشتر از کلاس یک + دو (B+C) یا کلاس دو (C)  استفاده میگردد.

دسته بندی برقگیر تابلویی :

• برقگیر تابلویی دیتا و مخابراتی
• برقگیر تابلویی  کلاس D
• برقگیر تابلویی کلاس B+C  یا کلاس ІІ + І
• برقگیر تابلویی کلاس c  یا کلاس ІІ
• برقگیر تابلویی کلاس B  یا کلاس І

1- برقگیر تابلویی مخابراتی یا دیتا

این ارسترها برای محفاظت از خطوط کابلهای  CAF6 و  CAT5 وهمچنین برای محفاظت از دوربین ها مورد استفاده قرار می گیرند.

2- برقگیر تابلویی کلاس D :

از این نوع ارسترها جهت تکمیل و مقابله با اضافه ولتاژ استفاده می شود.

همچنین در خطوطی که ولتاژ پایین می باشد از سرج ارستر کلاس D استفاده می کنند. این نوع ازسرج ارستر نباید در معرض مستقیم رعد و برق قرار گیرد.

3- برقگیر تابلویی کلاس B+C :

برقگیر های کلاس B+C بالاترین درجه ی حفظتی را در هنگام اضافه ولتاژ ناگهانی دارا می باشند و در مراکز صنعتی، تابلو سازی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند که امروزه بیشتر از این ارسترها استفاده می شود.

ویژگی این نوع سرج ارستر این است که به هنگام تخلیه جریان اضافی گاز های داغ یونیزه صادر نمیکند بنابراین نیاز نیست که از وسایل قابل اشتعال دور نگاه داشته شود.

4- برقگیر تابلویی  کلاس C :

برای محافظت در مقابل سوئیچینگ از این نوع ارستر ها استفاده میشود که به عنوان حفاظت ثانویه در مقابل اضافه ولتاژ عمل می کند و همچنین ولتاژهایی که ناشی از ارسترهای کلاس B و سوئیچینگ که بر روی شبکه برق قدرت هستند را به زمین منتقل می نماید.

سرج ارستر کلاس C بگونه ای طراحی شده که رابط میان هادی سیستم الکتریکی و و زمین باشد و میزان اضافه ولتاژ در دستگاه الکتریکی را کاهش دهد. این سرج ارستر تک قطبی بوده و به دلیل آنکه دارای وریستور اکسید فلزی می باشد از ظرفیت تخلیه بالایی برخوردار است. 

5- برقگیر تابلویی  کلاس B :

از این نوع ارسترها برای حفاظت اولیه در برابر صاعقه با تحمل جریان KA 100 (کیلو آمپر) مورد استفاده قرار می گیرد.

سرج ارستر کلاس B به منظور حافظت از دستگاه های الکترونیکی در برابر جریان گذرای ناشی از رعد و برق استفاده می شود و دارای بهره وری و اثر بخشی بالایی می باشد.